W związku z pytaniami, jakie kierowane są do Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami (PFON), dotyczącymi procedury głosowania korespondencyjnego w wyborach i referendum, przewodniczący PFON skierował 20 września 2023 r. do przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) pismo, w którym poprosił o wyjaśnienia dotyczące m.in. tego, czy wyborca, który otrzyma pakiet wyborczy zawierający karty do głosowania w wyborach do Sejmu RP i do Senatu RP oraz referendum ogólnokrajowym, może zagłosować wyłącznie w wyborach do Sejmu RP i do Senatu RP, a więc może nie odesłać karty do głosowania w referendum ogólnokrajowym.
PKW odpowiada
W odpowiedzi z 25 września 2023 r. (sygn. ZPOW. 711.143.2023), przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej przekazał rozbudowane informacje dotyczące głosowania korespondencyjnego.
„Państwowa Komisja Wyborcza, odpowiadając na pismo, przesłane za pośrednictwem poczty elektronicznej w dniu 20 września 2023 r., wyjaśnia co następuje.
Jak wynika wprost z art. 90 ust. 1 pkt 1d ustawy z dnia 14 marca 2023 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 851 oraz z 20023 r. poz. 497 i 1628) w przypadku przeprowadzenia referendum w tym samym dniu, w którym odbywają się wybory do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego w wyborach do Sejmu i Senatu dotyczy również głosowania korespondencyjnego w referendum. W związku z tym wyborca głosujący korespondencyjnie otrzyma w pakiecie wyborczym karty do głosowania w wyborach do Sejmu, w wyborach do Senatu oraz w referendum.
Jednocześnie Komisja wyjaśnia, że zgodnie z instrukcją głosowania, stanowiącą załącznik nr 2 do uchwały nr 109/2023 Państwowej Komisji Wyborczej w sprawie określenia wzoru i rozmiaru koperty na pakiet wyborczy, koperty zwrotnej, koperty na kartę do głosowania, oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu oraz instrukcji głosowania korespondencyjnego w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz referendum ogólnokrajowym zarządzonych na dzień 15 października 2023 r., po oddaniu głosu wyborca umieszcza kartę lub karty do głosowania w kopercie oznaczonej „Koperta na kartę do głosowania”.
Z powyższego wynika, że wyborca głosujący korespondencyjnie nie ma obowiązku odesłania do obwodowej komisji wyborczej wszystkich kart do głosowania otrzymanych w pakiecie wyborczym. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami wyborca ma prawo, a nie obowiązek wzięcia udziału w głosowaniu. Wyborca głosujący korespondencyjnie może zatem nie odsyłać nawet żadnej karty do głosowania. Natomiast obowiązek przesłania mu wszystkich rodzajów kart wynika z konieczności zapewnienia wyborcy możliwości wyboru, w którym głosowaniu weźmie udział, aż do ostatniej chwili, tak jak to ma miejsce w lokalu wyborczym.
Odnosząc się do kwestii oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że analogiczna sytuacja, jak w tych wyborach przeprowadzanych wraz z referendum ogólnokrajowym, ma miejsce w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nieprzeprowadzanych łącznie z referendum, w których wyborca otrzymuje 2 karty do głosowania. Powyższe oświadczenie, w momencie doręczenia wyborcy, również jest uzupełnione o informację jakich wyborów dotyczy, a wyborca ma prawo zagłosować na wybranych przez siebie kartach do głosowania i odesłać do obwodowej komisji wyborczej kartę lub karty. Wyborca nie może dokonywać żadnych zmian, ani skreśleń na oświadczeniu, gdyż obwodowa komisja wyborcza nie ma możliwości zweryfikowania, czy ewentualne skreślenia na oświadczeniu pokrywają się z zawartością koperty na kartę do głosowania. Koperta ta jest bowiem, bez otwierania, wrzucana do urny wyborczej (wynika to z konieczności zachowania tajności głosowania).
Ponadto Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że postępowanie z kartą nieodesłaną do obwodowej komisji wyborczej jest decyzją samego wyborcy, lecz postępowanie to nie powinno naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa”.
PFON prosi o dodatkowe wyjaśnienia
Po zapoznaniu się z odpowiedzią PKW, przewodniczący PFON poprosił jednak o dodatkowe wyjaśnienia dotyczące kart do głosowania. W piśmie z dnia 20 września 2023 r. PFON zwróciło się bowiem o „szczegółowe stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej i wyjaśnienia dotyczące możliwości działania wyborcy z kartą do głosowania w referendum ogólnokrajowym, którą wyborca otrzymał w pakiecie wyborczym, jeśli nie ma zamiaru wzięcia udziału w referendum. W szczególności, czy wyborca może zachować taką kartę, zniszczyć itp., nie narażając się na konsekwencje prawne?”.
W odpowiedzi Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 25 września 2023 r. wskazano, że „[…] Państwowa Komisja Wyborcza wyjaśnia, że postępowanie z kartą nieodesłaną do obwodowej komisji wyborczej jest decyzją samego wyborcy, lecz postępowanie to nie powinno naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa”.
Dlatego w kolejnym piśmie do PKW z dnia 26 września 2023 r., nawiązując do powyższej odpowiedzi PKW, Przewodniczący PFON podkreślił: „Mając na względzie pytania, jakie napływają do Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami, będę bardzo zobowiązany za udzielenie przez Państwową Komisję Wyborczą szczegółowych wyjaśnień, jakie postępowanie wyborcy z kartą nieodesłaną może naruszać przepisy prawa. Jest to bowiem kwestia mająca duże znaczenia dla obywateli i budząca obecnie wśród nich szereg niepewności”.
Kolejna odpowiedź PKW
W odpowiedzi z dnia 10 października 2023 roku (sygn. ZPOW. 711.143.4.2023), wskazano, że „Państwowa Komisja Wyborcza […] informuje, że nie jest uprawniona do wyrażania opinii, ani zajmowania stanowiska w sprawach, których ocena wiąże się z ewentualnym naruszeniem prawa, do którego stwierdzenia upoważnione są inne organy państwa, w tym prokuratura i sądy.
Ocena, czy w konkretnym przypadku doszło do naruszenia prawa oraz które ewentualnie przepisy karne mają zastosowanie, należała będzie do organów ścigania lub sądu, a nie do organów wyborczych”.
fot. darktaco/Freeimages.com